بربت و تمدنها
ریشه های ساز عود و بربت را باید در تمدنهای کهن غرب آسیا جستجو کرد. نتایج کاوشها و پژوهشهای باستان شناسی در تمدن و فرهنگ سومریان، آشوریان و بابل اشارهای به حضور سازی شبیه عود داره.
در مصر باستان هم در میان کتیبهها، تصاویر و اشیاء نشانی از چند ساز میشه یافت که با عود یا بربت امروزی هم ریشه هستند.
همونطور که ریشههای این ساز رو میشه در یونان، تمدن عیلامی، چین و ژاپن و هند نیز پیدا کرد.
در ایران نیز بعد از سقوط بابل در 1530 سال پیش از میلاد، ساز بربت یا عود، مثل تمدنهای اشاره شده ظهور و رشد بیشتری پیدا کرد.
در چندین کاسه برنزی پیش از میلاد، تصاویری از نوازنگانی وجود داره که سازی گلابی شکل رو مینوازند. در دوران هخامنشیان، سلوکیان واشکانیان ساز عود یا بربت، جایگاه پُر رنگتر و وسیعی تری پیدا میکنه.
در دربار ساسانیان، رامشگری و موسیقی طربانگیز جایگاه مهمی داشت. از نظر مورخین و پژوهشگران، موسیقی از جلوههای تمدن ایرانی در دوران ساسانی هم محسوب میشده. خنیاگران که شعر و موسیقی کار اصلی اون ها بوده، جزء طبقات بالای جامعه و دربار محسوب میشدند. عود یا بربت هم ساز متداول این دوران بوده.
در دوران ساسانی بعد از قرن ششم میلادی سازی شبیه به عود فعلی با نام «رود» بر روی ظروف نقش پیدا می کنه. باربد، خنیاگر دربار خسرو پرویز، استاد سازی به نام رود یا بربت بوده:
نشسته باربد، بربت گرفته – جهان را چون فلک در خط گرفته ( نظامی)
شواهد و نتیجه گیریها نشون میده، پیش از دوران اسلام، ساز واحدی به شکل و ساختار واحد امروزی عود یا بربت وجود نداره و صرفا بر اساس فرضیات هر تمدن و فرهنگ به واسطه تاثیری پذیری از اقلیم، توجه حکومت، جنگ و مهاجرت و تاثیرپذیری از مبدا و مقصد مهاجرت، به سازهای بومی خودشون تکامل و توسعه می دادند، تا اینکه به سازی شبیه عود فعلی میرسند. در واقع مثل فرهنگ، ساز عود هم به صورت پویا (داینامیک) تحت تاثیر عوامل درونی و بیرونی فرهنگ میزبانش تغییر و رشد کرده و این امر باعث تنوع شکل و ساختار اون در فرهنگهای پیشین ازما شده.
عود در موسیقی فولک جنوب ایران بسیارشنیده میشود و از نظر تکنیک نوازندگی و فضای موسیقی متفاوت از سایر سبک هاست.
اجرای فوق از ابراهیم علوی نوازنده عود اهل بندرعباس و مهرداد علیزاده نوازنده پرکاشن در فضای فولک بندری است.
دیدگاهتان را بنویسید